दिवाळीपूर्वी देशभरात फटाक्यांच्या वापराबाबत सर्वोच्च न्यायालयाने महत्त्वपूर्ण आदेश दिला आहे. फटाक्यांमध्ये रसायन म्हणून बेरियमचा वापर करण्यास परवानगी देता येणार नाही, असा पुनरुच्चार न्यायालयाने पुन्हा केला. फटाके उत्पादक कंपन्यांनी न्यायालयाकडे ही मागणी केली होती. यासोबतच न्यायालयाने फटाके उत्पादक कंपन्यांची दुसरी मागणीही फेटाळली. यात त्यांनी फटाके तयार करण्याची आणि वापरण्याची परवानगी मागितली होती. तज्ज्ञ संस्थेच्या मताच्या आधारे सरकारने ग्रीन फटाक्यांची निर्मिती आणि विक्री सुनिश्चित करण्यासाठी एक यंत्रणा मंजुरीसाठी न्यायालयासमोर ठेवली होती. CSIR आणि NEERI सारख्या संस्थांनी म्हटले होते की फटाक्यांमध्ये बेरियम क्लोराईडला परवानगी दिली जाऊ शकते. पण सर्वोच्च न्यायालयाने ही परवानगी नाकारली.

आजच्या आदेशात सर्वोच्च न्यायालयाने दिल्लीत फटाक्यांवर पूर्ण बंदी घालण्याबाबत काहीही सांगितले नाही. याचा अर्थ दिल्ली सरकारने सर्व प्रकारच्या फटाक्यांवर घातलेली संपूर्ण बंदी कायम राहणार आहे. म्हणजेच दिल्लीत ग्रीन फटाक्यांच्या वापरास परवानगी दिली जाणार नाही. ज्या राज्यांमध्ये सरकारने फटाक्यांवर पूर्णपणे बंदी घातली आहे, त्या राज्यांमध्ये न्यायालय हस्तक्षेप करणार नाही, असे या सुनावणी दरम्यान सर्वोच्च न्यायालयाने स्पष्ट केले आहे.

भाजप नेते मनोज तिवारी यांनी दिल्लीसह अनेक राज्यांमध्ये फटाक्यांवर पूर्ण बंदीला आव्हान देणारी याचिका न्यायालयात दाखल केली होती. फटाक्यांच्या वापरावर पूर्ण बंदी नसल्याचे सर्वोच्च न्यायालयाने आपल्या आदेशात स्पष्ट केले आहे, असे त्यांच्या याचिकेत म्हटले आहे. केवळ हानिकारक स्फोटके असलेल्या फटाक्यांवर सर्वोच्च न्यायालयाने बंदी घातली आहे. असे असतानाही दिल्लीसह अनेक राज्यांमध्ये फटाक्यांवर पूर्णपणे बंदी घालण्यात आली आहे. पण सर्वोच्च न्यायालयाने सुनावणीदरम्यान स्पष्ट केले होते की, कोणत्याही सरकारने फटाक्यांवर पूर्णपणे बंदी घातली असेल तर आम्ही त्यात हस्तक्षेप करणार नाही. जर कोणत्याही राज्य सरकारला फटाक्यांमुळे समस्या आहे असे वाटत असेल आणि त्यावर पूर्ण बंदी लादली असेल तर ते तसे करू शकते. जर तुम्हाला फटाके वाजवायचे असतील, तर तुम्ही अशा राज्यात जाऊ शकता जिथे फटाक्यांवर बंदी नाही.

ग्रीन फटाके इतर राज्यांमध्ये वापरता येतात!

ज्या राज्यांमध्ये फटाक्यांवर पूर्णपणे बंदी नाही, तेथे ग्रीन फटाके वापरता येतील. तथापि, यापैकी काही विशिष्ट श्रेणीतील फटाक्यांना परवानगी दिली जाणार नाही. वास्तविक, याबाबत सर्वोच्च न्यायालयाचा जुना आदेश कायम राहणार आहे. 2021 मध्ये सर्वोच्च न्यायालयाने केवळ बेरियमसारखे रसायन असलेल्या फटाक्यांवर बंदी घातली आहे. फटाक्यांवर पूर्णपणे बंदी घालण्यात आलेली नाही आणि 2018 च्या जुन्या आदेशानुसार हिरव्या फटाक्यांच्या वापरास परवानगी आहे.